頭頁 〈臺諺聲律啟蒙〉(三、四、五)
文章
取消

〈臺諺聲律啟蒙〉(三、四、五)

善化洪舜延先生編作
萬丹潘科元擬音、小註

(三)
切對磨,敲對剃;削皮對拈蒂。
chiat4 tui3 bua5, khau1 tui3 thi3, siah4-phue5 tui3 liam3-ti3.
白賊對紅姨,飢來對飽去。
peh8-chat8 tui3 ang1-i5, iau1-lai5 tui3 pa2-khi3.
蓋糞箕,背茄荎。
kham3 pun3-ki1, phainn7 ka1-ci3.
歹心對好意。
phainn2-sim1 tui3 ho2-i3.
么二靠大六,
io1-ji7 kho3 tua7-liok8 (lak8?),
三八沒現四。
sam1-pat4 be7 hian7-si3.
親像老猴噴洞簫,
chin1-chiunn7 lau7-kau5 pun5 tong7-siau1,
[㣺勿]輸戇人看訬戲。
be7-su1 gong7-lang5 khuann3 siau2-hi3.
無考無名聲,無廣無時行;
bo5 kho2 bo5 mia5-siann1, bo5 kong2 bo5 si5-kiann5;
有食有行氣,有燒香有保庇。
u7 ciah8 u7 kiann5-khi3, u7 sio1-hiunn1 u7 po2-pi3.

(小註)

「紅姨」,女巫。本字是「翁姨」(ang1-i5)。即个「翁」(ang1) 是指神像、神明。廣東話講「公仔」,台語講「翁仔」(ang1-a2),民間攏寫做「尪仔」。ang1-boo2 个 ang1 嘛應該寫做「翁」。

kham3-pun3-ki1,查某儂塊罵囡仔,講:夭壽死囡仔,kham3-pun3-ki1。

ka1-ci3,《台日典》寫做「茭薦」,廈門音是 ka1-cu3。四角形扁扁个草袋仔。因為是粗俗物,儂塊講定定加一个a2(仔)。卡早乞食攏有揹(phainn7) ka1-ci3-a2,嘛號做 ka1-ci3-tau2。俗語「嫁雞綴雞飛,嫁狗綴狗走,嫁乞食著揹茭荎斗。」細漢聽阮阿公講:乞食揹倒肩,普通儂揹正肩。我毋捌看過真正个草茭荎,干那有看過過路个販仔(huan3-a2)揹个,用塑膠線pinn1 个茭荎。有一期智邦生活館電子報捌刊。

「么二」,是一種跋繳。按怎跋,我毋知。

「三八沒現四」,kann2 是「現世」。真三八,卸世眾(sia3-si3-cing3)。「現世」佮「袂現世」,無論有否定詞抑無,意思敢哪共款。

「老猴噴洞簫」,形容食鴉片个體態。「噴」應該寫做「歕」。

(四)
煙對酒,蜜對糖;荖葉對檳榔。
hun1 tui3 ciu2, bit8 tui3 thng5, lau2-hioh8 tui3 pin1-nng5.
烏貓對白虎,祖厝對公園。
oo1-niau1 tui3 peh8-hoo2, coo2-chu3 tui3 kong1-hng5.
失體面對淺腹腸。
sit4-the2-bian7 tui3 chian2-pak4-tng5.
歪嘴對虬毛。
uai1-chui3 tui3 khiu5-mng5.
四𥐵一碗湯,
si3-phiat4 cit8-uann2 thng1,
三落百二門。
sann1-loh8 pah4-ji7-mng5.
有轉食腳鬆手弄,
u7 cuan2-ciah8 kha1-sang1 chiu2-lang7,
無趁錢頭青目黃。
bo5 than3-cinn5 thau5-chinn1 bak8-ng5.
盛子愛不孝,盛豬愛夯灶;
sing7-kiann2 ai3 put4-hau3, sing7-ti1 ai3 gia5-cau3;
掠賊著有贓,掠姦著在床。
liah8-chat8 tioh8 u7-cng1, liah8-kan1 tioh8 cai7-chng5.

(小註)

「烏貓」,一、烏色个貓;二、花血 (hue1-hiat4),無正經个少年查某,相對來講,查甫是烏狗。

「白虎」,一、白色个虎;二、西爿,西爿个護龍,虎爿;三、無陰毛个女性。一般是青龍對白虎。

「三落百二門」,好額儂个大厝。儂講:大厝九包五 (kau2-pau1-goo7),三落百二門。

(五)
挨對搠,打對掙;某旦對尪生。
e1 tui3 sak4, phah4 tui3 cing1; boo2-tuann3 tui3 ang1-sing1.
馬形對猴相,好膽對靈精。
be2-hing5 tui3 kau5-siang3, ho2-tann2 tui3 ling5-cing1.
糊紙厝對扛香亭。
koo5 cua2-chu3 tui3 kng1 hiunn1-ting5.
止血對行經。
ci2-hueh4 tui3 kiann5-king1.
三人共五目;
sann1-lang5 kang7 goo7-bak8;
一將強萬兵。
it1-ciong3 kiong5 ban7-ping1.
投下水守爺有聖,
tau5-he7 cui2-siu2-ia5 u7-siann3,
欺負土地公無靈。
khi1-hu7 thoo2-ti7-kong1 bo5-ling5.
做鱸鰻,終歸尾有路無厝;
co3 loo5-mua5, ciong1-kui1-bue2 u7-loo7 bo5-chu3;
開查某,到結局失敗了丁。
khai1 ca1-boo2, kau3 kiat4-kiok4 sit4-pai7 liau2-ting1.

(小註)

「水守爺」敢是「水手爺」。連雅堂《雅言》八三:

『臺南勾闌之中,祀一紙偶,曰「水手爺」;即南鯤鯓王之水手也。龜子、鴇兒每夕必焚香而祝曰:「水手爺,腳蹺蹺、面繚繚,保庇大豬來進椆。來空空、去喁喁,腰斗舉阮[手蒙]。暗路著敢行、朋友勸[心勿]聽、父母罵[心勿]驚、某囝加講食撲駢。」此為一種咒語,野蠻人每用之。今勾闌視嫖客為大豬;夜度無資,抑留勿出,則曰弔猴。豬也、猴也,皆獸類也;而狹邪子弟喜為之,可憐可憫!』

(擬音)
cui2-siu2-ia5, kha1 khiau1-khiau1, bin7 liau5-liau5 (jiau5-jiau5), po2-pi3 tua7-ti1 lai5 cin3-tiau5. lai5 khong1-khong1, khi3 gong7-gong7, io1-tau2 ku3 guan2 bong1. am3-loo7 tioh8 kann2 kiann5, ping5-iu2 khng3 m7 thiann1, pe7-bo2 me7 m7 kiann1, boo2-kiann2 ke1 kong2 ciah8 phah4-phiann1.

本文章以 CC BY-NC-SA 4.0 授權

〈臺諺聲律啟蒙〉(二)

剃頭業个僻話

Comments powered by Disqus.